Bidermajer III deo

Tipovi nameštaja

Tajnoviti sekreter, vitrine za dragocene ukrase i 
stolovi i stočići za razne namene

  

   Najimpozantniji komad nameštaja u salonu je sekreter koji je rigidniji i masivniji od ostalih tipova nameštaja i ima reprezentativnu ulogu. Obično je četvrtastog oblika i velikih proporcija i kao takav se smatra muškim tipom nameštaja. Njegova spoljašnjost sa uravnoteženo raspoređenim masama, ponekad sa trouglastim zabatom i stubovima na bočnim ivicama, podseća na arhitekturu. U donjem delu on najčešće ima tri fijoke, srednji deo čini površina za pisanje koja se obara otkrivajući mnoštvo malih fijoka i pregrada raspoređenih oko centralne niše, čiji raspored takođe podseća na arhitektonsku fasadu. Unutrašnji deo je često raskošnije i detaljnije dekorisan od stroge spoljašnjosti sekretera, uz korišćenje skupocenijih ili barem drugačijih materijala. Među unutrašnjim fijokama skrivena je jedna, ili više tajnih, „nevidljivih“, fijoka koje se otvaraju pomoću specijalnog mehanizma i u kojojima se čuvaju posebno vredna dokumenta, čija sadžina ne bi smela da dospe u javnost. Gornji deo sekretera može biti u vidu elementa sa dvokrilnim ili trokrilnim vratancima ili sa fijokom koja se zapravo izvlači i služi kao površina za pisanje kada je čovek u stojećem položaju. Gornji deo može biti uži u odnosu na donji deo ili lučno zaobljen. Sekreter može imati i zaobljene elemente, a od tradicionalne četvrtaste forme najviše se udaljava takozvani sekreter- lira, koji je potpuno zaobljen i predstavlja jedan od najoriginalnijih tipova bidermajer nameštaja. 

Fotografije: levo: tipičan primer bidermajer sekretera četvrtaste forme, obložen orahovim furnirom raskošnih šara. Na bočnim ivicama nalaze se dorski subovi. Sekreter ima nisku četvrtastu bazu i na njoj donji deo sa dvokrilnim vratima. Iznad se nalazi površina za pisanje koja se otvara otkrivajući 11 malih fijoka koje su raspoređene oko centralnog udubljenja – niše. Donji red fijoka je dekorisan geometrijskom intarzijom u obliku rombova i elipsi. Po tri uvučene fijoke sa leve i desne strane nalaze se između dva stubića dekorisana intarzijom u vidu izlomljenih linija („V“). Iznad se nalaze po dve fijoke koje podupiru stibići. Stubići u unutrašnjem delu su zapravo minijaturna verzija velikih stubova na bočnim ivicama sekretera. Centralna niša ima ogledalo sa zadnje strane a njen donji deo je dekorisan gravirom na kojoj je prikazana Artemida u društvu svojih nimfi. I unutar niše se nazale stubići sa kanelurama od svetlijeg drveta. Kružne aplike oko ključaonica i okrugle ručice na donjim fijočicama su od slonovače. Gornji deo liči na fijoku ali se i on transformiše (izvalčeći se) u površinu za pisanje (koju čovek koristi kada stoji) i otkriva četiri male fijoke i ogledalo u sredini. Obe površine za pisanje su u crnoj boji abonosa. Furnir i intarzija od oraha, mahagonija, javora i ptičjeg javora. Ručice u obliku prstena i rozete, okrugle aplike oko ključaonica, na spoljašnjem delu sekretera su od bronze. Desno gore: gornji deo sekretera sa otvorenom površinom za pisanje; desno dole: unutrašnja niša sa gravirom na kojoj su prikazane Artemida i njene ninfe. Austrija, oko 1825.

              

Sekreter kao muški tip nameštaja je velikih dimenzija i rigidne forme i sastoji se od arhitektonskih elemenata koji su komponovani tako da podsećaju na pročelje građevine. Ova dva sekretera su primeri konzervativnijeg modela ovog tipa nameštaja izrazite arhitektonske strukture. Desno: Sekreter obložen furnirom trešnje sa elementima u crnoj boji abonosa, Nemačka oko 1820 - 1825. Levo: sekreter obložen furnirom breze, oko 1820.

Međutim postoje i inventivnije dizajnirani sekreteri čiji se oblik drastično udaljava od strogih, ravnih formi tradicionalnih sekretera. Na ovom sekreteru su iskombinovani geometrijski oblici kreirajući posve orignalnu celinu. Dole je pravougaonik, u sredini krug u koji je upisan kvadrat a na vrhu trapez konkavno izvijenih strana. Unutrašnjost sekretera sa trouglastim zabatom i dorskim stubovima ima arhitektonsku strukturu. Kružni elemet podupiru trodimenzionalne figure krilatih sfingi u crnoj boji sa pozlaćenim krilima, a baza je postavljena na četiri rezbarene stope u obliku masivnih lavljih šapa, takođe crne boje sa pozlaćenim detaljima. Sekreter je neobičan sam po sebi a ovi skulpturalni dekorativni elementi mu daju raskošan izgled doprinoseći njegovoj ekstravaganciji. Sekreter je obložen furnirom trešnje, palisandera i tise i ima detalje u crnoj boji abonosa.  Austrija, oko 1820 - 1825 g.

         

Sekreter - lira sa svojom jajastom formom potpuno odstupa od uobičajene rigidne forme sekretera. O ovom tipu sekretera čiji je dizajn osoben za bečki bidermajer stil već je bilo reči. Ovaj sekreter u crnoj boji abonosa sa dva roga izobilja od rezbarenog i pozlaćenog drveta i stopama u obliku masivnih lavljih šapa takođe od pozlaćenog drveta veoma je raskošan i upečatljiv. Na površini za pisanje sa spoljne strane nalazi se i crtež korpice koja je prepuna voća što je takođe simbol izobilja ali i darivanja. Sekreter koji je lep sam po sebi postaje još raskošniji kada se otvori. Unutrašnji deo je minuciozno izrađen, od nekoliko vrsta drveta različitih boja, u obliku arhitekture sa stepeništem i kolonadama zasvođenih stubova, i ima ogledalo sa zadnje strane. Izuzetan i reprezentativan primerak koji zbog svoje složene konstrukcije i primene različitih tehnika dekoracije zahteva vrhunsko umeće majstora za izradu nameštaja. Beč, oko 1820. g.

 
   Značajno mesto u salonu zauzima i vitrina za izlaganje ukrasnih predmeta od srebra, stakla i porcelana. Ona ima prednju i bočne strane od stakla dok se sa zadnje strane nalazi ogledalo koje reflektuje obrise izloženih predmeta. Njen oblik može da proizilazi iz oblika ormana, u tom slučaju ona je pravougaone forme, ravnih ivica sa malo više dekorativnih elemenata od običnog ormana. Međutim postoje i vitrine originalnijih formi, kao one sa izvijenim ivicama čiji oblik podseća na liru i kod kojih su gornje police manje od donjih, ili šestrostrane vitrine sa jednim centralnim podupiračem. 

 

Vitrina pravougaonog oblika obložena furnirom breze, sa stubovima i niskim trouglastim zabatom, detalji u crnoj boji abonosa, staklena vrata podeljena na šest kvadratnih polja sa geometrijskom dekoracijom u vidu rombova. Oko 1820 - 1825. g.

 

Neobična šestostrana vitrina za izlaganje iz poznijeg perioda stila bidermajer. Obložena je furnirom od svetlog oraha i dekorisana je intarzijom od javora. Unutrašnjost sa dve police je u crnoj boji abonosa sa obaveznim ogledalom na zadnjoj strani. Vitrina ima jedan centralni podupirač i profilisanu, stepenastu bazu. Posebnu dinamiku unose odnosi konkavnih i konveksnih kontura na postamentu. Austrija, druga četvrtina 19. veka.

   Što se tiče stolova omiljeni su okrugli ili ovalni stolovi sa podupiračem u obliku stuba. Centralni okrugli salonski sto obično ima jedan podupirač u vidu stuba koji može biti okrugao, šestougaon, osmougaon, ili u obliku balustera. On se nalazi na trouglastoj ili okrugloj bazi ili nešto ređe na četvorouglastoj bazi konkavno izvijenih strana. Ovi stolovi su praktični jer se oko njih lakše može smestiti više stolica pa čak i sofa. Ovalni stolovi obično imaju dva bočna podupirača, konusnog oblika, na ovalnoj bazi. Okrugli stolovi mogu imati i tri podupirača koja se nalaze bliže ivci stola.   

                          

Okrugli salonski sto sa centralnim podupiračem u obliku balustera na okrugloj bazi, obložen furnirom oraha i korena oraha raskošnih šara. Ovakav raspored konstruktivnih elemenata omogućava da se oko stola lakše postavi veći broj stolica doprinoseći njegovoj praktičnosti što je jedan od primarnih zahteva građana - poručioca nameštaja u bidermajer stilu. Beč, oko 1820 - 1825.

Ovalni sto sa dva podupirača sa žljebovima, konusnog oblika, na okruglim bazama postavljenim na duguljasti postament. Sačinjen od efektno raspoređenih oblih geometrijskih tela, lišen svake suvišne dekoracije, ovaj sto je elegantan i zadivljujuće modernog izgleda. Sto je obložen furnirom oraha. Beč, oko 1820 - 1825.

Okrugli sto sa tri podupirača u vidu stubova na trouglastoj bazi. Sto i baza su obloženi svetlim furnirom jasena a stubovi su lakirani u crno imitirajući abonos i ovaj snažan kontrast je sasvim dovoljan dekorativni efekat na ovom elegantnom stolu. Austrija, oko 1820 - 1825.

Osim kombinovanja osnovnih geometrijskih tela bez dodatne dekoracije, stolovi mogu biti i složenije forme sa razrađenom dekoracijom, a takav dizajn je više svojstven centrima proizvodnje u Nemačkoj kao i za kasniji period stila (oko 1830 - 1840). Fotografija desno: Ovalni sto od jasena čija je čitava gornja površina dekorisana geometrijskom intarzijom, obod stola je dekorisan valovitim, spiralno uvijenim linijama, podupirač u obliku "C" volute je dekorisan rezbarenim motivom palmete, počiva na četvrtastoj bazi konkavno izvijenih strana sa stopama u obliku spiralnog zavijutka sa žljebovima, oko 1835 g. Fotografija levo: okrugli sto sa podupiračima snažno izvijenim u obliku slova "S" sa stopama u obliku lavljih šapa koje se oslanjaju na vijugavo modelovanu bazu. Sto od oraha i egzotične azijske vrste drveta amboja, dekorisan je intarzijom i umetcima od sedefa i abonosa. Nemačka, polovina 19. veka.

   U upotrebi je i čitavn niz stočića malih dimenzija, maštovitog dizajna, kao što su stočići za ručni rad, ženski pisaći stolovi, toaletni stočići, stolovi za igru, stolovi za izlaganje predmeta i pomoćni stolovi. Oni mogu biti različitih oblika: četvrtasti, okrugli, ovalni, osmougaoni ili u obliku sfere, a njihovi podupirači mogu biti u obliku lire, tokareni ili izvijeni u obliku slova „S“ i „C“, ili pak sabljasto izvijeni. Ovi stočići kao i postamenti za žardinjere za cveće spadaju u ženski tip nameštaja, a njihovo prisustvo u tako velikom broju i njihova raznolikost dizajna ukazuju na važnu ulogu žene – domaćice u domu građanske porodice u 19. veku.   

         

      

Fotografije: levo: okrugli stočić obložen furnirom oraha i sa detaljima u crnoj boji abonosa, sa tri podupirača znažno izvijena u obliku slova „S“ i stepenastom osmougaonom bazom. Ispod okrugle gornje površine se nalazi jedna mala fijoka koja se ne vidi na prvi pogled. U donjem delu se nalazi mali okrugli postament na koji se može odližiti korpica za ručni rad ili saksija s cvećem. Austrija, oko 1825 – 1830.  Sredina: elegantan ženski pisaći ili radni stočić obložen furnirom od oraha sa umetcima od javora i sa detaljima u crnoj boji abonosa (poprečna prečaga, volute na gornjem delu podupirača, male sfere na donjem delu podupirača i ručice na fijokama), Austrija oko 1830. Desno: ovalni stočić obložen furnirom „ptičjeg“ javora sa ivicama u crnoj boji abonosa, ispod gornje površine se nalazi jedna fijoka koja nije uočljiva na prvi pogled, vitke noge su blago izvijene u obliku slova „S“, Austrija oko 1830.

Fotografije: levo i sredina okrugli stočići za ručni rad sa korpom za odlaganje ručnog rada

Fotografija desno: stočić za ručni rad sa podupiračem u obliku lire

Izuzetno maštovit ovalni stočić za ručni rad za rezbarenim podupiračima u obliku fantastičnih figura krilatih zmajeva sa spiralno uvijenim repom koji se završava šiljkom. Oni su postavljeni na ovalnu bazu sa stopama u obliku životinjskih kandži. Obod stola sadrži jednu fijoku, a duž donjeg dela dekorisan je rezbarenjem. Gornja ploča je dekorisana intarzijom, i poseduje klizni mehanizam tako da može da se pomeri otkrivajući veći broj malih pregrada, ogledalo koje se izvlači i jastučić za igle. Ovaj neobičan i funkcionalan stočić izrađen je od orahovine. Beč, oko 1820. g.

   U domu građana - buržuja u ovom periodu je u upotrebi i čitav niz malih komada nameštaja poput držača za note, postamenata za vaze ili žardinjere za cveće i čiviluka itd. Oni su takođe dizajnirani s pažljom sledeći opšte osobenosti stila.  

                             

Fotografija desno: žardinjera za cveće                            Fotografija levo: korpa za veš