Bujni svet prirode, izmaštan ženski lik
i japanska umetnost
Priroda sa svojim bujnum i raznovrsnim biljnim
i životinjskim svetom bila je najvažniji model umetnicima art nuova. Vijugave
linije koje su prožimale sve oblike i površine podsećale su na pipke meduze.
Alge, korali, fosili, gambori, tvrdokrilni insekti, leptiri i vilinkonjici pretvaraju se u dekorativne elemente, a
njihove boje koje se često prelivaju jedna u drugu sačinjavaju suptilnu paletu
novog stila. Umetnici se posvećuju brižljivom izučavanju botanike, provodeći
vreme u prirodi i u botaničkim baštama. Ljiljani, orhideje, kale, irisi, ruže,
makovi, poljsko cveće, puzavice i močvarne biljke nastavljaju da žive na
predmetima od stakla, majolike i metala, a njihovi sokovi kao da i dalje teku i
pulsiraju kroz stabljike, listove i latice napravljene ljudskom rukom.
Veoma značajna za umetnike art nuova bila je
poezija simbolista, a remek
delo pesnika Šarl Bodlera „Cveće zla“ je dalo potpuno nova
simbolična značenja cveću baveći se i floralnim misticizmom. Pored simbola za
svaki cvet se vezuje i iskazivanje određenih osećanja, čednost, melanholija,
prolaznost, samo su neka od njih. Dakle floralni motivi art nuova nisu samo
dekorativni elementi, oni su otelotvorenje poezije, misterije i emocija u
delima primenjenih umetnosti.
Svet flore i faune je neiscrpan izvor inspiracije umetnicima art nuova, motivi iz prirode na predmetima od porcelana, keramike,stakla i metala
U to vreme Sigmund Frojd se bavio psihoanalizom, psihološkim
tumačenjem snova i izučavanjem potsvesnog - unutrašnjeg čovekovog života. Tada
se menja odnos prema privlačnosti među polovima i oslobađa se seksualnost. U
umetnosti erotika je zaogrnuta estetikom, ona je sofisticirana i neogoljena.
Žensko telo postaje jedan od omiljenih motiva, a ovaj ženski lik tipičan za art
nuovo proizilazi iz koncepta ženstvenosti slikara prerafaeliste Dantea
Gabrijela Rosetija. Za njega je žensko telo „simbol svake lepote“ i on teži
„stapanju uzbudljivog erotizma i plemenitosti duše“. Njegove lepotice imaju
senzualne usne, i daleke, sanjalačke poglede, i one su više plod imaginacije
nego sastavni deo realnosti.
Dante Gabrijel Roseti, levo: "Sea Spell", desno: "Vision of Fiammetta", ženski likovi koji su bili inspiracija umetnicima art nuova
Na posterima, ilustracijama, svećnjacima, vazama, postoljima
za lampe, nakitu i u skulpturi sveprisutne si ženske figure i likovi. Njihova ovalna
lica su uokvirena dugom talasastom kosom koja ponekad može poprimiti tipične vijugave
oblike, a figure su obavijene uskovitlanim tkaninama, koje se pripijaju uz kožu
kao da su vlažne i prozračne nagoveštavajući i istovremeno ističući obline ženskog
tela.
Ženska figura je prisutna u svim primenjenim umetnostima, poster Alfonsa Muhe, vaza od metala i vaza od majolike, ženska bista - Afons Muha, broš sa likom devojke i poster Žul Šerea na kome je prikazana legendarna plesačica Lui Fuler
Još jedan tip žene
koji zaoukplja pažnju i intrigira tadašnje umetnike je femme fatale (fatalna žena), a legendarni lik Salome koja zavodi
plesom i zahteva od cara Iroda glavu Sv. Jovana, inspiriše kako literarne tako
i likovne stvaraoce.
Japanska umetnost je značajno uticala na
umetnike sa kraja XIX i početka XX veka. Godine 1890 u Školi lepih umetnosti u
Parizu organizovana je velika izložba japanskih grafika i ilustrovanih knjiga,
i to je bila prilika da se široki auditorijum upozna sa umetnošću zemlje izlazećeg
sunca. Uticaji japanske umetnosti bili su raznovrsni i ogledaju se u usvajanju
asimetrične kompozicije, prihvatanju praznine i koncepta „ljubav prema
praznini“ koji je suprotnost konceptu „horror
vacui“ („strah od praznog prostora“), preuzimanju motiva iz prirode i
društvenog života i upotrebi slobodne linije. Japanski drvorezi sa scenama iz kabuki tetra, prizorima iz kvartova za zabavu i pejsažima su inspirisali čitav
niz umetnika, među kojima i velikane kao što su Vinsent Van Gog, Klod Mone, Pol
Gogen, Tuluz Lotrek, Obri Berdsli, Gustav Klimt i Anri Matis.
Japanska umetnost uticala je i na sve
primenjene umetnosti. U grafičkom dizajnu uticaj se ogleda u linearnosti, a
predmeti od stakla i keramike su mnogo toga dugovali osećaju za prirodu i
opažanju svih promena koje se u njoj odvijaju tokom smene godišnjih doba.
Funkcionalnost, uvažavanje materijala i tehničko savršenstvo izrade bili su
principi koji su vodili japanske umetnike – zanatlije i koji su bili prihvaćeni
od strane njihovih evropskih kolega. Japanci nisu pravili razliku između lepih
i primenjenih umetnosti, a za takav umetnički poredak odnosno jednakost svih
umetnosti, zalagali su se i predstavnici art nuova. Jozef Hofman jedan od
osnivača Viner Verkštatea je u programskom manifestu škole napisao: „Ono što mi
želimo, Japanci su oduvek praktikovali“.
Japanska grafika (ukiyo)i ilustracija "Saloma" engleskog umetnika Obrija Berdslija
Japanska grafika (ukiyo) i poster "Jesen" Alfonsa Muhe
Japanska grafika (ukiyo) i vaza Emila Galea
No comments:
Post a Comment